Odnowienia Przyrzeczeń Chrztu Świętego

Wkrótce będą nas szczepić… komary? Niepokojące eksperymenty w Chinach

W czasie Mszy św. święci się dzisiaj kredę i kadzidło. Odpowiedni obrzęd ma miejsce po homilii albo po modlitwie po komunii.
W dniu dzisiejszym obchodzony jest Dzień Papieskiego Dzieła Dziecięctwa Misyjnego. Ofiara na tacę przeznaczona jest na potrzeby misji.

Trzej królowie być może byli astrologami, którzy ujrzeli gwiazdę – znak narodzin Króla. Jednak pozostanie tajemnicą, w jaki sposób stała się ona dla nich czytelnym znakiem, który wyprowadził ich w daleką i niebezpieczną podróż do Jerozolimy. Herod, podejmując ich, dowiaduje się o celu podróży. Podejrzewa, że narodził się rywal. Na podstawie proroctwa w księdze Micheasza (Mi 5, 1) kapłani jako miejsce narodzenia Mesjasza wymieniają Betlejem. Tam wyruszają Mędrcy. Odnajdując Dziecię Jezus, ofiarowują Mu swe dary. Otrzymawszy we śnie wskazówkę, aby nie wracali do Heroda, udają się do swoich krajów inną drogą.

Uroczystość Objawienia Pańskiego należy do pierwszych, które uświęcił Kościół. Na Wschodzie pierwsze jej ślady spotykamy już w III w. Tego właśnie dnia obchodził Kościół grecki święto Bożego Narodzenia, ale w treści znacznie poszerzonej: jako uroczystość Epifanii, czyli zjawienia się Boga na ziemi w tajemnicy wcielenia. Na Zachodzie uroczystość Objawienia Pańskiego datuje się od końca IV w. (oddzielnie od Bożego Narodzenia).
W Trzech Magach pierwotny Kościół widzi siebie, świat pogański, całą rodzinę ludzką, wśród której zjawił się Chrystus, a która w swoich przedstawicielach przychodzi z krańców świata złożyć Mu pokłon. Uniwersalność zbawienia akcentują także: sama nazwa święta, jego wysoka ranga i wszystkie teksty liturgii dzisiejszego dnia.

Kepler usiłował wytłumaczyć gwiazdę betlejemską przez zbliżenie Jowisza i Saturna, jakie zdarzyło się w 7 roku przed narodzeniem Chrystusa (trzeba w tym miejscu przypomnieć, że liczenie lat od urodzenia Jezusa wprowadził dopiero w VI w. Dionizy Exiguus; przy obliczeniach pomylił się jednak o 7 lat – Jezus faktycznie urodził się w 7 roku przed naszą erą). Inni przypuszczają, że była to kometa Halleya, która także w owym czasie się ukazała. Jednak z całego opisu Ewangelii wynika, że była to gwiazda cudowna. Ona bowiem zawiodła Magów aż do Jerozolimy, potem do Betlejem. Stanęła też nad miejscem, w którym mieszkała Święta Rodzina. Św. Mateusz nie tłumaczy nam, czy tę gwiazdę widzieli także inni ludzie.
Żydzi przebywali na Wschodzie, w Babilonii i Persji, przez wiele lat w niewoli (606-538 przed Chr.). Znane więc mogło być Magom proroctwo Balaama: „Wschodzi gwiazda z Jakuba, a z Izraela podnosi się berło” (Lb 24, 17). U ludów Wschodu panowało wówczas powszechne przekonanie, że każdy człowiek ma swoją gwiazdę.

Kiedy Magowie przybyli do Syna Bożego? Z całą pewnością po ofiarowaniu Go w świątyni. Według relacji Ewangelisty, że Herod kazał wymordować dzieci do dwóch lat, wynika, iż Magowie przybyli do Betlejem, kiedy Chrystus miał co najmniej kilka miesięcy, a może nawet ponad rok. Magowie nie zastali Jezusa w stajni; św. Mateusz pisze wyraźnie, że gwiazda stanęła nad „domem” (Mt 2, 11). Było w nim jednak bardzo ubogo. A jednak Mędrcy „upadli przed Nim na twarz i oddali Mu pokłon”. Padano na twarz w owych czasach tylko przed władcami albo w świątyni przed bóstwami. Magowie byli przekonani, że Dziecię jest przyszłym królem Izraela.
Według podania, które jednak trudno potwierdzić historycznie, Magowie mieli powrócić do swojej krainy, a kiedy jeden z Apostołów głosił tam Ewangelię, mieli przyjąć chrzest. Legenda głosi, że nawet zostali wyświęceni na biskupów i mieli ponieść śmierć męczeńską. Pobożność średniowieczna, która chciała posiadać relikwie po świętych i pilnie je zbierała, głosi, że ciała Trzech Magów miały znajdować się w mieście Savah (Seuva). Marco Polo w podróży na Daleki Wschód (wiek XIII) pisze w swym pamiętniku: „Jest w Persji miasto Savah, z którego wyszli trzej Magowie, kiedy udali się, aby pokłon złożyć Jezusowi Chrystusowi. W mieście tym znajdują się trzy wspaniałe i potężne grobowce, w których zostali złożeni Trzej Magowie. Ciała ich są aż dotąd pięknie zachowane cało tak, że nawet można oglądać ich włosy i brody”.
Identyczny opis zostawił także bł. Oderyk z Pordenone w roku 1320. Jednak legenda z wieku XII głosi, że w wieku VI relikwie Trzech Magów miał otrzymać od cesarza z Konstantynopola biskup Mediolanu, św. Eustorgiusz. Do Konstantynopola zaś miała je przewieźć św. Helena cesarzowa. W roku 1164 Fryderyk I Barbarossa po zajęciu Mediolanu za poradą biskupa Rajnolda z Daszel zabrał je z Mediolanu do Kolonii, gdzie umieścił je w kościele św. Piotra. Do dziś w katedrze kolońskiej za głównym ołtarzem znajduje się relikwiarz Trzech Króli, arcydzieło sztuki złotniczej.

Od XV/XVI w. w kościołach poświęca się dziś kadzidło i kredę. Kredą oznaczamy drzwi na znak, że w naszym mieszkaniu przyjęliśmy Wcielonego Syna Bożego. Piszemy na drzwiach litery K+M+B, które mają oznaczać imiona Mędrców lub też mogą być pierwszymi literami łacińskiego zdania: (Niech) Chrystus mieszkanie błogosławi – po łacinie:

Zwykle dodajemy jeszcze aktualny rok.

Król Jan Kazimierz miał zwyczaj, że w uroczystość Objawienia Pańskiego składał na ołtarzu jako ofiarę wszystkie monety bite w roku ubiegłym. Święconym złotem dotykano całej szyi, by uchronić ją od choroby. Kadzidłem okadzano domy i obory, a w nich chore zwierzęta. Przy każdym kościele stały od świtu stragany, na których sprzedawano kadzidło i kredę. Zwyczaj okadzania ołtarzy spotykamy u wielu narodów starożytnych, także wśród Żydów (Wj 30, 1. 7-9; Łk 1). W Biblii jest mowa o kadzidle i mirze 22 razy. Mirra to żywica drzewa Commiphore, a kadzidło – to żywica z różnych drzew, z domieszką aromatów wszystkich ziół. Drzew wonnych, balsamów jest ponad 10 gatunków. Rosną głównie w Afryce (Somalia i Etiopia) i w Arabii Saudyjskiej.
W dawnej Polsce w domach pod koniec obiadu świątecznego roznoszono ciasto. Kto otrzymał ciasto z migdałem, był królem migdałowym. Dzieci chodziły po domach z gwiazdą i śpiewem kolęd, otrzymując od gospodyni „szczodraki”, czyli rogale. Śpiewało się kolędy o Trzech Królach. Czas od Bożego Narodzenia do Trzech Króli uważano tak dalece za święty, że nie wykonywano w nim żadnych ciężkich prac, jak np.: młocki, mielenia ziarna na żarnach, kobiety przerywały przędzenie.

W ikonografii od czasów wczesnochrześcijańskich Trzej Królowie są przedstawiani jako ludzie Wschodu w barwnych, częstokroć perskich szatach. W X wieku otrzymują korony. Z czasem w malarstwie i rzeźbie rozwijają się różne typy ikonograficzne Mędrców.

Komentarze do poszczególnych czytań przygotowane przez Bractwo Słowa Bożego

Komentarz do pierwszego czytania

Jakie światło przyszło do Jerozolimy? Tekst ostatnich rozdziałów Księgi Proroka Izajasza pisany był po powrocie z niewoli babilońskiej. W tym czasie Izraelici zmagali się z trudnościami odnalezienia się w nowej rzeczywistości, jaką zastali w swojej ziemi po wygnaniu. Problematyczna była także odbudowa Świątyni i samego miasta. W tych warunkach prorok mówi o świetle, które przyszło i rozbłyska nad Jerozolimą. Żadne okoliczne narody nie przychodziły podziwiać góry Syjon ani żadni królowie oglądać jej wschodu. Słuchający proroka Izraelici musieli rozumieć, że mówi o innym wymiarze niż potęga murów miasta czy Świątynia. W Jeruzalem zostało ukryte coś, co nie jest widoczne na pierwszy rzut oka. Jest to szczególne wybranie przez Boga, ukrycie Jego zamysłu w Narodzie Wybranym. To z niego ma wyjść Światło, które oświeci wszystkie narody, do którego przyjdą mędrcy szukający wiedzy oraz królowie, aby oddać pokłon. Teksty, jak ten urywek z Księgi Izajasza, przez wieki oddziaływały na Izraelitów, budząc w nich nadzieję i oczekiwanie na przyjście tej Światłości w osobie mesjasza. My już zobaczyliśmy to przyjście i dziś możemy znowu ucieszyć się tym, że Bóg spełnił obietnice nie tylko wobec Narodu Wybranego, ale wobec wszystkich narodów, ucieszyć się tym, że oświecił lud swoją mądrością, którą zawarł w słowach Jezusa.

Komentarz do psalmu

Wszystkie ludy uwielbią Pana, ponieważ szukają sprawiedliwości i prawa, które On objawił w swoim przyjściu. Ludzie próbowali opracowywać systemy prawne i społeczne przez wieki, ale nigdy nie wypracowali metod skutecznego podziału dóbr, ułożenia norm prawnych czy odpowiedniej opieki dla wszystkich. Wszystkie zewnętrzne systemy mogą zawieść, bo człowiek znajdzie sposób, żeby je obejść na swoją korzyść. Inaczej jest z prawem Bożym, które objawił Jezus Chrystus. Ono jest prawem duchowym, prawem, które obliguje serce i sumienie. Jest ono wewnętrzne i nie jest skomplikowane, opiera się bowiem na miłości. Jeżeli chcemy budować ład społeczny, pierwszym krokiem jest ład wewnętrzny we własnym sercu. Tam, gdzie w ludzkich sercach panuje miłość Boża, tam jest także porządek w tym, co zewnętrzne. Wykonanie tego nie jest proste, ale możliwe. Uwielbiajmy Pana za dar Jego sprawiedliwości i królowania w naszych sercach.

Komentarz do drugiego czytania

Święty Paweł wyjaśnia tajemnicę Kościoła o Bożym planie włączenia do tej wspólnoty zarówno Żydów jak i pogan. Ci pierwsi są ludem obietnicy, jakby jej kustoszami, którzy przez pokolenia strzegli słów Boga objawionych im przez patriarchów i proroków. Co się tyczy pogan, to w księgach prorockich pojawiał się temat rozszerzenia łaski Boga na wszystkie narody, które kiedyś przyjdą do Jerozolimy i będą podziwiać Boga i oddawać Mu cześć. Jednak ostateczny sposób ich włączenia w Kościół był tajemnicą, która została objawiona dopiero apostołom przez Ducha Świętego. Poganie nie są tylko tymi, którzy stojąc z boku, podziwiają chwałę Pana, ale sami są do niej włączeni. Stają się współdziedzicami, współczłonkami i współuczestnikami. Jest to wspaniała wiadomość właśnie dla nas, ponieważ zostaliśmy powołani do wspólnoty Kościoła nie jako członkowie Narodu Wybranego, ale spośród pogan. Bóg przygarnął nas i zaadoptował tak, że i my możemy być współdziedzicami, czyli tymi, którzy są spadkobiercami Wielkiego Króla. Możemy dostać w spadku radość udziału w Jego królestwie. Dzięki ofierze Jezusa jesteśmy także współczłonkami Ciała, w którym głowa, jaką jest Chrystus, wspomaga swoją mądrością nasze działania, prowadzi nas i pomaga wzrastać. Jako współuczestnicy obietnicy możemy korzystać przede wszystkim z odkupienia, na które oczekiwały przez wieki pokolenia ludzi.
Dziękujmy Bogu za dar przygarnięcia nas do Kościoła.

Komentarz do Ewangelii

Godne podziwu są otwartość i czujność mędrców ze Wschodu. Otwartość, ponieważ przepowiednie o cudownych narodzinach króla Żydów musieli poznać z ksiąg Starego Testamentu, a więc ksiąg kultury dla nich obcej. Co więcej byli także otwarci na łaskę, którą Bóg im dał, żeby mogli dobrze zinterpretować proroctwa o gwieździe, które przeoczyli nawet kapłani i nauczyciele ludu w Jerozolimie. Z tą otwartością łączy się też czujność na dalsze natchnienia Boże, które otrzymali we śnie, ratując tym samym bezpieczeństwo Świętej Rodziny. W tych aspektach podejścia do codzienności mędrcy są wzorem do naśladowania.
Warto zwrócić także uwagę na kontrast pomiędzy ich wyczekiwaniem na pojawienie się Króla a strachem, który opanowuje Heroda i całą Jerozolimę. Dzięki czujności i postawie autentycznego szukania Kogoś, wobec Kogo nie mają z góry narzuconych oczekiwań, znajdują więcej niż mogli się spodziewać. Z drugiej strony Herod i jego poplecznicy zachowują czujność tylko po to, żeby zabezpieczyć to, co już mają. W ich myśleniu zawiera się właśnie ograniczone oczekiwanie na mesjasza, który będzie społecznym wybawicielem i jakiego się obawiają, ponieważ nie chcą konfrontacji z Rzymem, która mogłaby zaszkodzić ich pozycji. Otwartość na Boga ma budować nie strach, ale pokój jako owoc działania Ducha w nas.

Komentarze zostały przygotowane przez Rafała Mińkowskiego diakona WMSD w Warszawie

Interesująca sprzeczność: fajerwerki strzelają, muzyka „wyje” z głośników na koncertach, leje się alkohol a Benedykt XVI umarł.

„Zmarł Papież Benedykt XVI. Po cichu. Dzwony nie zabiły, Franciszek się nie pofatygował ogłosić osobiście”, napisał w mediach społecznościowych Wojciech Cejrowski.

„Zmarł Papież Benedykt XVI.

Po cichu. Dzwony nie zabiły, Franciszek się nie pofatygował ogłosić osobiście. Watykan wypuścił szablonową notkę na Twitter, jakby zmarł podsekretarz do spraw administracyjnych. Media godzinkę później podjechały leniwie na plac św. Piotra, nagrać setkę do wiadomości. Franciszek, w końcu, wieczorkiem, zatłitował.

Jeżeli współczesny Watykan tak żegna Benedykta, to myślę, że w Niebie powitają Go uroczyście.

Wieczny odpoczynek racz mu dać, Panie, a światłość wiekuista niechaj mu świeci, na wieki wieków. Amen

Kościół potrzebuje dzisiaj modlitwy bardziej niż wczoraj. 

wc”.

„Kościół potrzebuje dzisiaj modlitwy bardziej niż wczoraj”. Gorzkie słowa Wojciecha Cejrowskiego po śmierci Benedykta XVI – PCH24.pl

Św. Mateusz przypomina, że to samo polecenie otrzymał również św. Józef:

Pod tym też imieniem Słowo Wcielone odbiera największą cześć. Etymologicznie hebrajskie imię Jezus znaczy tyle, co „Jahwe zbawia”. Tak więc imię było synonimem posłannictwa, celu, dla którego Syn Boży przyszedł na ziemię. Imię to nadano Synowi Bożemu w ósmym dniu po narodzeniu, który liturgicznie przypada dnia 1 stycznia. Św. Łukasz tak nam krótko opisuje to wydarzenie:

Sam Jezus powiedział o swoim Imieniu:

Apostołowie zawierzyli Chrystusowej obietnicy i spełniła się ona na nich w całej pełni. W imię Chrystusa czynili cuda. Św. Piotr do napotkanego kaleki od urodzenia mówi:

Do zdumionego tym cudem tłumu Apostoł mówi:

To samo wyznanie powtórzy także przed najwyższą Radą żydowską:

Św. Paweł Imieniu Jezusa oddaje najwyższe pochwały:

Jako cel swojej całej niezmordowanej działalności apostolskiej św. Paweł wskazuje:

Także św. Paweł w imię Jezusa czynił cuda. Do szatana, który opętał pewną dziewczynę, woła:

Kult Imienia Jezus ma więc głębokie uzasadnienie w Piśmie Świętym. Tekstów to potwierdzających można by przytoczyć znacznie więcej (J 14, 13-14; Dz 5, 40-41; 9, 15-16; Hbr 1, 4; Rz 10, 13; 2 Kor 5, 20; Ap 7, 1-11). Św. Paweł tak się rozmiłował w tym Najświętszym Imieniu, że w swoich pismach wymienia je aż 254 razy.

Kult Imienia Jezus jest żywy także w tradycji Kościoła. Św. Efrem, ilekroć napotkał to imię wypisane czy wyryte, całował je ze czcią. Orygenes o tym Imieniu pisze: „Imię Jezus – to imię Wszechmocnego… To imię Pańskie niech będzie błogosławione na wieki”. Św. Jan Złotousty mówi: „Imię Jezusa Chrystusa, gdy je uważnie rozważymy, oznajmia nam całe jego dobrodziejstwo. Nie bez przyczyny bowiem zostało nam dane. Jest ono skarbcem tysiąca dóbr”.
Przepiękny hymn ku czci Imienia Jezus ułożył św. Bernard z Clairvaux: „Wszystkie Boże przymioty dają się słyszeć uszom moim na dźwięk Imienia Jezus. Czczym jest wszelki pokarm, gdy tym olejem nie jest namaszczony… Gdy piszesz, nie rozumiem, gdy tam nie czytam Jezusa. Gdy dyskusję wiedziesz i rozmawiasz, nie pojmuję, gdy nie dźwięczy w niej Imię Jezus… Jezus jest miodem w ustach moich, słodką melodią w uszach, radosną uciechą w sercu… Smuci się kto z was? Niech tylko Jezus przyjdzie do jego serca, niech wypłynie na jego usta – a oto wobec światłości Jego Imienia pierzchnie każda chmura i powróci wesele” (Sermo 15 super Cantica).
Św. Bernardyn ze Sieny nosił ze sobą tablicę, na której złotymi głoskami był wypisany monogram Pana Jezusa; w każdym kazaniu Bernardyn adorował to Imię: „O Imię Jezusa, wyniesione ponad wszelkie imię! O Imię zwycięskie! Radości aniołów, szczęście sprawiedliwych, przerażenie potępionych… Umysł się miesza, język drętwieje, wargi niezdolne są wyrzec słowo, gdy się ma sławić Najświętsze Imię Jezusa”.
Syn duchowy św. Bernardyna, bł. Władysław z Gielniowa, każde swoje kazanie rozpoczynał od Imienia Jezusa. W znanym wierszu o Męce Pańskiej każdą nową strofę rozpoczyna tym Najświętszym Imieniem. Kiedy w Wielki Piątek 1505 r. wymawiał Imię Jezus, wpadł w zachwyt i został porwany na oczach słuchaczy nad ambonę.
Św. Wawrzyniec Justynian pisze: „W przeciwnościach, w niebezpieczeństwach, w lęku – w domu, na drodze, na pustkowiu, na falach – gdziekolwiek się znajdziesz, wszędzie wzywaj Imienia Zbawiciela”.
Św. Redegunda, bł. Henryk Suzo i św. Joanna de Chantal na swoich piersiach wyryli Imię Jezusa. Św. Ignacy Loyola umieścił w herbie założonego przez siebie zakonu jezuitów monogram imienia Jezus.
W wieku XV powstała litania do Imienia Jezus, co dowodzi powszechności kultu tegoż Imienia. Zwyczajem powszechnym we wszystkich niemal językach świata stało się pozdrowienie chrześcijańskie: „Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus”.

Pan Jezus ma jeszcze imię drugie, nadane Mu przez proroków i Jego wiernych wyznawców. Jest nim greckie imię Chrystus (hebrajskie – Mesjasz). Oznacza ono tyle, co „namaszczony” lub „Pomazaniec Pański”. Namaszczano w Starym Testamencie królów i arcykapłanów, a Duchem Świętym byli namaszczeni prorocy. Chrystus Pan jest Królem; jest Kapłanem (por. Hbr 4, 14 – 12, 2); jest także Prorokiem – On bowiem był celem wszystkich proroctw. On również wiele rzeczy przepowiedział: o sobie, jak też odnośnie losów ludzkości i świata. Od imienia Chrystusa otrzymali także imię Jego wyznawcy, najpierw w Antiochii, potem niedługo w całym świecie:

Ojcowie Kościoła i święci wiele razy podkreślali wagę tego Imienia. Tertulian pisze: „Chrześcijanin – to drugi Chrystus”. Św. Pacjanowi przypisuje się piękne wyznanie: „Imię moje – chrześcijanin, nazwisko – katolik”. Św. Grzegorz z Nyssy napomina: „Jesteś chrześcijaninem, naśladuj Chrystusa… Nie noś tego Imienia na próżno”. Podobnie pisze św. Leon I Wielki: „Poznaj, chrześcijaninie, godność twoją… Pamiętaj, jakiego Ciała jesteś członkiem”. A św. Bernard przypomina: „Od Chrystusa nazywamy się chrześcijanami… Czyż przeto nie tą drogą, którą podążał Chrystus, i my powinniśmy podążać? Chrześcijanie otrzymali imię od Chrystusa. To zaś zobowiązuje do czynu chrześcijańskiego – byśmy, będąc spadkobiercami imienia, byli również spadkobiercami Jego cnót”.

Do pierwszych i najpowszechniej spotykanych jeszcze dzisiaj symboli Jezusa Chrystusa należą Jego monogramy. W sztuce starożytnej były one wyrazem osoby. Najdawniejsze pochodzą już z wieku III. Do najdawniejszych należą: I X, co oznacza Jezus Chrystus; X P, co znaczy Chrystus; wreszcie najczęściej spotykane monogramy IHS lub grecką literę X (chi) i wpisaną w nią grecką literę P (ro) – są to dwie pierwsze litery od greckiego słowa XPISTOS, czyli Pomazaniec, Mesjasz. Ostatni symbol ma o tyle jeszcze wymowę, że wyraźnie określa, iż Chrystus stał się naszym Zbawicielem przez ofiarę krzyża. Symbol przedostatni natomiast wywodzi się od czasów cesarza Konstantyna I Wielkiego, kiedy to ów władca kazał na sztandarach swoich wojsk umieścić ten symbol (po roku 313). Najwięcej rozpowszechnił się też on w świecie. Często do tego symbolu dodawano inne, wieniec laurowy jako znak zwycięstwa, litery alfa i omega, co oznacza wieczność i bóstwo Jezusa Chrystusa itp.
Od wieku XV bardzo popularny stał się monogram Pana Jezusa, złożony z trzech liter: IHS. Jest to „zlatynizowany” skrót grecki trzech pierwszych liter greckich od imienia Jezus (wielkimi literami: IHSOYS). Wreszcie symbolem Pana Jezusa najdawniejszym, bo sięgającym wieku II, jest słowo greckie Ichthys („ryba”). Był to umowny znak rozpoznawczy dla chrześcijan w czasie prześladowań. W literach tego słowa chrześcijanie odczytywali skrót greckich słów: Jesous Christos Theou Yios Soter, co znaczy: Jezus Chrystus, Syn Boży, Zbawiciel.

W Starym Testamencie tak wielką czcią otaczano imię Boga, że nie wolno go było wymawiać nawet kapłanom. Przy czytaniu publicznym zamieniano imię Jahwe na określenia zastępcze: Pan, Władca itp. Cześć Imienia Bożego wymaga, aby i dziś nie wymawiać go bez potrzeby. Drugie przykazanie Dekalogu mówi wyraźnie: „Nie będziesz brał Imienia Pana Boga twego nadaremnie”.

Papież Klemens XII (+ 1534) pozwolił na osobne oficjum i Mszę świętą o Imieniu Jezus. Papież Innocenty XIII rozciągnął to święto na cały Kościół (1721), a papież św. Pius X wyznaczył je na niedzielę po Nowym Roku lub – gdy tej zabraknie – na 2 stycznia. Najnowsze, trzecie wydanie Mszału Rzymskiego, przypisało je jako wspomnienie dowolne na dzień 3 stycznia.

Warto dodać, że chrześcijanie Wschodu praktykują Modlitwę Jezusową, polegającą na wielokrotnym powtarzaniu imienia Jezus, znaną od pierwszych wieków.