Szanowna Pani,

każdego roku dochodzi w Polsce do blisko 40 tys. poronień i 1 700 martwych urodzeń. Niestety rodzice przeżywający dramat przedwczesnej śmierci swojego dziecka są najczęściej pozostawieni sami sobie – bez należytego wsparcia. Niejednokrotnie nie są nawet informowani o przysługujących im prawach – w tym o prawie do godnego pochówku dziecka, niezależnie od etapu ciąży na jakim zmarło. Ciała dzieci utylizowane są wciąż wraz z odpadkami medycznymi, przetrzymywane latami w chłodniach lub zakopywane w bezimiennych zbiorowych mogiłach. A wystarczy wsparcie dla rodziców i wiedza szpitali oraz urzędników, by dobre praktyki pełnego, godnego pochówku zapewnione zostały każdemu utraconemu dziecku.

Reagując na tragedię kilkudziesięciu tysięcy polskich rodzin, zdecydowaliśmy o wydaniu specjalnego poradnika prawnego dla rodziców dzieci utraconych. Precyzyjnie wyjaśniamy w nim, jakie prawa im przysługują oraz za pomocą jakich środków można je realizować. Od czasu poprzedniej edycji naszego poradnika wiele spraw nie stanowi już dla rodziców i szpitali trudności, ale pojawiły się nowe problemy. W poradniku przypominamy o tym, że rodzicom dziecka utraconego przysługuje zasiłek pogrzebowy na pokrycie kosztów pogrzebu zmarłego dziecka. Przedstawiamy też przykłady dobrych i złych praktyk szpitali w tej delikatnej materii oraz analizujemy wyniki kontroli dotyczącej opieki nad pacjentami w przypadkach poronień i martwych urodzeń, którą Najwyższa Izba Kontroli przeprowadziła w ostatnich miesiącach w placówkach medycznych.

Nasi eksperci otaczają też rodziców kompleksowym wsparciem prawnym, towarzysząc im w wyjątkowo trudnych chwilach. To właśnie dzięki skutecznej pomocy prawników Instytutu rodzice nienarodzonego dziecka, którym Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił wypłaty zasiłku pogrzebowego, otrzymali należne im świadczenie. Interwencja adwokatów Ordo Iuris pomogła też rodzicom dziecka utraconego w uzyskaniu wypłaty odszkodowania od prywatnego ubezpieczyciela uchylającego się od tego obowiązku. Każde takie zwycięstwo to potwierdzenie, że zmarły członek rodziny był pełnoprawnym członkiem naszej społeczności.

Reprezentujemy również matkę dziecka, które wskutek błędu lekarza zmarło w dziewiątym miesiącu ciąży. Sąd pierwszej instancji w postępowaniu cywilnym potwierdził winę pozwanego i przyznał matce zadośćuczynienie w wysokości 250 tys. zł od lekarza i prywatnej kliniki, w której doszło do śmierci dziecka. Pomoc adwokatów Instytutu przyczyniła się też do wydania przez szpital ciała zmarłego dziecka rodzicom, którzy dzięki temu mogli je godnie pochować.

Eksperci Instytutu we wrześniu przedstawili wnikliwą analizę rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie wzorów karty urodzenia i karty martwego urodzenia. W najbliższych tygodniach przedstawimy projekt ustawy regulującej tę delikatną kwestię, którego realizacja ułatwi każdemu rodzicowi godny pochówek swojego dziecka. Nasza inicjatywa będzie odpowiedzą na zideologizowany projekt posłów klubu Lewicy, którzy chcą znieść wymóg podawania płci dziecka w karcie martwego urodzenia i akcie urodzenia martwego dziecka bez wyraźnego żądania rodzica. Zasugerowana zmiana jest o tyle zwodnicza, że lewicowi politycy chcą wykorzystać dramat rodziców dzieci utraconych do tego, by postawić pierwszy krok do realizacji genderowego postulatu zanegowania płci biologicznej.

Godność zmarłego dziecka przejawia się także w prawie do poznania prawdy o przyczynach jego śmierci. Niejednokrotnie rodzice żywią trudne do samodzielnego zweryfikowania podejrzenie, że dochodzi do ukrywania błędów medycznych będących realnym powodem przedwczesnej śmierci dziecka. Dlatego w najbliższych miesiącach rozpoczniemy akcję pomocową, w ramach której zespół prawników i lekarzy różnych specjalizacji będzie sporządzał ekspertyzy pozwalające wszcząć postępowania przed Rzecznikiem Praw Pacjenta.

Dzięki tak kompleksowemu połączeniu naszych działań interwencyjnych, informacyjnych i analitycznych, będziemy w stanie zapewnić realną pomoc rodzicom, którzy przeżywają dramat utraty swojego nienarodzonego dziecka. Wiele spośród dzieci zmarłych przed urodzeniem nie doczekało się godnego pochówku tylko i wyłącznie dlatego, że nikt nie poinformował ich rodziców o takiej możliwości. Często po czasie, zapoznając się z obowiązującymi przepisami, rodzice odczuwają głęboki żal, że nie skorzystali z przysługujących im praw i nie pożegnali się z dzieckiem.

Każde wsparcie dla rodziców dziecka utraconego to podkreślenie, że ich żal zasługuje na nasz szacunek, a ich dziecko miało pełne prawo do godnego, właściwego wszystkim ludziom, traktowania również po śmierci. Szacunek dla dzieci utraconych to niezbędny krok w ochronie kultury życia. Jestem przekonany, że ze wsparciem ludzi takich jak Pani tysiące rodziców znajdzie pocieszenie i pomoc w wydanym przez nas poradniku oraz w bezpośrednim wsparciu naszego zespołu, jeśli trzeba będzie dochodzić ich praw przed organami administracji lub sądami.

Każdemu człowiekowi przysługuje prawo do godnego pochówku – niezależnie od tego, na jakim etapie życia umarł. Pomimo tego chęć organizacji pogrzebu dziecka utraconego wciąż bywa traktowana jako „kaprys rodziców”, którzy często są poddawani ogromnej presji, by tego nie robić. Zdarza się, że lekarze, pielęgniarki czy położne wykazują się brakiem delikatności i niezrozumieniem wobec cierpiących rodziców, mówiąc o ich zmarłym dziecku za pomocą sformułowań takich jak „zabranie materiału” czy „utylizacja płodu”, co przysparza cierpień i utrudnia podjęcie decyzji o organizacji pogrzebu.

Problem jest tym poważniejszy, że w wielu miejscach w Polsce pogrzeby dzieci utraconych nie są w ogóle przeprowadzane. Z zebranych przez naszych ekspertów danych wynika, że spośród 29 zapytanych gmin i dzielnic Warszawy, jedynie 9 z nich przynajmniej sporadycznie organizuje pochówki dzieci zmarłych na prenatalnym etapie rozwoju. Natomiast aż 17 przyznaje, że w badanym okresie (lata 2017-2018) nie pochowały ani jednego dziecka utraconego. Liczne negatywne odpowiedzi wzbudzają niepokój, gdyż o ile szpitale nie przekazały ciał dzieci rodzicom lub innym osobom deklarującym chęć organizacji pochówku, to ciała mogą być wbrew prawu traktowane jako odpady medyczne.

Chcąc obalić szkodliwe mity w tej delikatnej materii oraz pomóc rodzicom i innym osobom w realizacji prawa do godnego pochowania dziecka zmarłego przed narodzeniem, zdecydowaliśmy się na uzupełnienie i ponownie wydanie specjalnego poradnika, w którym szczegółowo opisujemy prawa przysługujące rodzicom dzieci utraconych. W poradniku piszemy między innymi o tym, kto może pochować dziecko utracone, komu należy się zasiłek pogrzebowy, czy konieczna jest rejestracja zgonu w urzędzie stanu cywilnego oraz na kim spoczywa obowiązek sfinansowania badań genetycznych koniecznych do ustalenia płci dziecka, które zmarło na wczesnym etapie ciąży. Nasza publikacja zawiera także sześć przykładowych formularzy wniosków, oświadczeń i pełnomocnictw, które mogą okazać się potrzebne w związku z podjęciem się organizacji pochówku.

W poradniku analizujemy również wyniki najnowszej kontroli NIK przeprowadzonej w placówkach medycznych, która dotyczyła opieki nad kobietami w przypadku poronień i martwych urodzeń. Ustalenia Najwyższej Izby Kontroli jednoznacznie wskazują, że w kontrolowanych placówkach pacjentkom w tych szczególnych sytuacjach nie zapewniano prawidłowej i wystarczającej opieki medycznej. Często ograniczała się ona jedynie do udzielenia niezbędnej pomocy medycznej, nie zapewniając szerszego wsparcia, w tym pomocy doświadczonych psychologów. Winą za ten stan rzeczy NIK obarcza wadliwą organizację procesu udzielania świadczeń, nieprzestrzeganie obecnych uregulowań, w tym standardów opieki okołoporodowej oraz niewystarczające przeszkolenie personelu medycznego.

W odpowiedzi na otrzymane zgłoszenia, w poradniku wskazujemy też zachowania personelu medycznego, które naruszają prawa pacjentów i ich rodzin. Dzięki naszej pracy niekorzystna sytuacja już zaczyna się zmieniać na lepsze. Pod wpływem skutecznych interwencji Ordo Iuris i upowszechniania przez nas wiedzy o tej tematyce szpitale coraz bardziej profesjonalnie i z większym zrozumieniem podchodzą do rodziców dzieci utraconych. Dlatego też w poradniku przedstawiamy również przykłady dobrych praktyk stosowanych przez placówki medyczne. Zwracamy uwagę na to, że personel szpitala musi być odpowiednio przeszkolony, w jaki sposób rozmawiać z rodzicami na temat śmierci ich dziecka. Pracownicy szpitala powinni umożliwić kobiecie skorzystanie z pomocy psychologicznej i kontakt z duchownym jej wyznania oraz wsparcie osób bliskich, umożliwić pożegnanie się ze zmarłym dzieckiem oraz udzielić wszelkich informacji o możliwości dalszej pomocy psychologicznej i prawnej. Lekarze i pielęgniarki muszą też uważać, aby nie umieszczać kobiet, które utraciły swoje dzieci, na salach z ciężarnymi i matkami zdrowych dzieci, gdyż mogłoby to pogłębić ich cierpienie.

W wielu przypadkach sama wiedza nie wystarcza jednak do zapewnienia wszystkim rodzicom poszanowania zagwarantowanych im praw. Dlatego prawnicy Instytutu są zawsze gotowi, by nieodpłatnie zapewnić kompleksową pomoc prawną rodzicom każdego dziecka utraconego, którzy wskutek niewystarczającej świadomości społecznej w naszym kraju napotykają na problemy przy organizacji godnego pochówku swojego dziecka. Zdarza się, że prawnicy Ordo Iuris jako jedyni towarzyszą rodzicom przeżywającym tak ciężkie chwile.

Nasza skuteczna interwencja doprowadziła do zapewnienia sprawiedliwości rodzicom, którzy utracili dziecko w wyniku poronienia w 10 tygodniu ciąży. Ze względu na śmierć dziecka na tak wczesnym etapie, zdecydowali się na przeprowadzenie badań genetycznych, by ustalić jego płeć. Dzięki badaniom mogli pochować swoje dziecko po nadaniu mu imienia. W związku z poniesionymi kosztami zwrócili się do ZUS o przyznanie przysługującego im zasiłku pogrzebowego. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił im jednak przyznania zasiłku, twierdząc, że badania genetyczne nie mogą być uznane za konieczny wydatek poniesiony w związku z organizacją pogrzebu. Na szczęście sąd odrzucił argumentację urzędu i przychylił się do stanowiska naszych prawników, nakazując Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych wypłacenie zasiłku pogrzebowego.

Zdarza się też, że prywatni ubezpieczyciele odmawiają wypłat odszkodowań rodzicom, których dzieci zmarły przed narodzeniem. Niektóre firmy decydują się na wypłacenie rodzicom pieniędzy, tylko jeśli martwe urodzenie następuje po określonym tygodniu ciąży (zazwyczaj 21-23 tygodniu). W ostatnich latach takie praktyki były przedmiotem zainteresowania Rzecznika Finansowego i Rzecznika Praw Obywatelskich, jednak nie przełożyło się to na ich zakończenie. Dlatego tym większym sukcesem jest to, że po interwencji prawników Ordo Iuris, którzy w imieniu rodziców dwóch dzieci utraconych sporządzili i wysłali do ubezpieczyciela wezwania przedsądowe, firma zmieniła swoją pierwotną decyzję i wypłaciła im kwoty po 2,5 tys. zł.

Wsparcie prawników Instytutu pozwoliło rodzicom, którym szpital nie chciał wydać ciała zmarłego w prenatalnym okresie życia dziecka, na wywalczenie sprawiedliwości i zapewnienie godnego pochówku dziecku. Złożyliśmy także opinię prawną w trybie przyjaciela sądu w sprawie matki, której dziecko zmarło przed urodzeniem, wskutek tego, że lekarz – ignorując niepokojące objawy u pacjentki – zamiast zostawić ją w szpitalu, zdecydował o jej przedwczesnym wypisaniu do domu.

Reprezentujemy również matkę, której dziecko zmarło w dziewiątym miesiącu ciąży wskutek błędu lekarza, po tym jak nie zdecydował się na rozszerzenie badań diagnostycznych pomimo niepokojących informacji na temat nieodczuwanych przez matkę ruchów dziecka. Błąd lekarski spowodował niewykrycie powstawania tzw. węzła prawdziwego na pępowinie, co w konsekwencji doprowadziło do śmierci dziecka. Sąd pierwszej instancji orzekł, że lekarz faktycznie popełnił błąd i przyznał matce dziecka zadośćuczynienie w wysokości 250 tys. zł od lekarza i prywatnej placówki medycznej, w której doszło do zdarzenia.

Każdy taki proces zakończony wymierzeniem sprawiedliwej kary dla sprawców jest środkiem, który w przyszłości może skutkować ocaleniem innych dzieci przed tragicznym losem. Na dłuższą metę, to jeden z najskuteczniejszych środków kształtowania szacunku dla każdego życia.

W drugiej połowie września prawnicy Ordo Iuris opublikowali szczegółową analizę dotyczącą rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie wzorów karty urodzenia i karty martwego urodzenia. W analizie zwróciliśmy uwagę na to, że merytoryczna treść wymienionych dokumentów nie zmieni się, przez co główne problemy rodziców nie zostaną rozwiązane.

Niestety tę wrażliwą kwestię starają się dla własnych celów politycznych wykorzystać przedstawiciele skrajnej lewicy. Pod koniec sierpnia posłowie klubu Lewicy złożyli w Sejmie projekt ustawy znoszący obowiązek wpisywania płci dziecka do kart martwego urodzenia oraz aktu urodzenia martwego dziecka także w sytuacjach, gdy jej określenie jest możliwe (druk sejmowy numer 1610). W myśl nowelizacji płeć dziecka miałaby być podawana tylko na wyraźne żądanie jednego z rodziców. Taka zmiana ułatwiłaby rodzicom zmarłych na etapie prenatalnym dzieci organizację pochówku, bo nie byłoby już konieczności przeprowadzania kosztownych badań DNA w przypadku śmierci dziecka na wczesnym etapie ciąży. Biorąc pod uwagę deklarowane postulaty Lewicy, nie mam jednak wątpliwości do czego takie rozwiązania byłoby wykorzystane w przyszłości. Naturalną konsekwencją i kolejnym krokiem skrajnej lewicy będzie żądanie, aby w ogóle nie podawać płci dziecka w akcie urodzenia. Genderowi ideolodzy przekonują bowiem, że każdy człowiek może dowolnie określać swoją płeć niezależnie od wyróżniających cech biologicznych. Przyjęcie proponowanych przez Lewicę rozwiązań doprowadziłoby więc do tego, że część dzieci byłaby zgodnie z zaleceniami genderystów wychowywana w „neutralności płciowej”, co ogromnie zaszkodziłoby ich rozwojowi psychofizycznemu, prowadząc do poważnych problemów psychicznych, w tym zaburzeń własnej tożsamości.

Nie możemy pozwolić na to, by radykalni ideolodzy i politycy wprowadzali do aktów prawnych rozwiązania prowadzące do zanegowania istnienia płci biologicznej. Nasi prawnicy w wielu skutecznych interwencjach wykazywali, że płeć zmarłego przed urodzeniem dziecka w prawie każdej sytuacji może być ustalona w badaniach genetycznych, których koszt jest zgodnie z prawem zaliczany do wydatków związanych z organizacją pogrzebu, wobec czego uprawnia do pobrania zasiłku pogrzebowego wypłacanego przez ZUS.

Dlatego reagując na inicjatywę posłów klubu Lewicy, przedstawimy w najbliższych tygodniach projekt zmiany prawa w tym obszarze. Wdrożenie proponowanych przez nas rozwiązań pozwoli na zapewnienie rodzicom odpowiedniego wsparcia i ułatwienie im organizacji pochówku dziecka bez jednoczesnego przemycania ideologicznych rozwiązań.

W ostatnich kilku latach podejmowaliśmy wiele skutecznych interwencji w obronie prawa do godnego pochówku każdego człowieka, niezależnie od tego, na jakim etapie życia umarł. W licznych sprawach reprezentowaliśmy rodziców dzieci zmarłych w prenatalnej fazie życia. Każda taka sprawa wiązała się z indywidualną tragedią i niewypowiedzianym cierpieniem. Dzięki wytrwałości naszych adwokatów zapewnialiśmy rodzicom sprawiedliwość, a ich zmarłym dzieciom godny pochówek. Eksperci Ordo Iuris przygotowywali również analizy, w których precyzyjnie wskazywali, jakie rozwiązania prawne będą najkorzystniejsze dla rodziców znajdujących się w tak trudnej sytuacji.

Nasze doświadczenie w różnorodnych obszarach prawa i życia społecznego pokazało nam, że w tej materii potrzebny jest jeszcze jeden ważny krok. Musimy zrobić wszystko, by wytworzyć powszechną świadomość, że jeżeli dochodzi do śmierci dziecka w tak skomplikowanych okolicznościach, to każdy ma prawo do wyjaśnienia, czy nie doszło do niej wskutek błędów i zaniechań pracowników służby zdrowia. Często rodzice pozbawieni prawdy o przyczynach śmierci ich dziecka przez długie lata zmagają się z ogromną traumą, nie mogąc znaleźć odpowiedzi na to pytanie.

Chcemy im pomóc i dlatego w nadchodzących miesiącach uruchomimy nowy projekt wsparcia prawnego w dochodzeniu orzeczenia u Rzecznika Praw Pacjenta, które rozstrzygnęłoby o przyczynie śmierci, uwalniając rodziców od tego bolesnego pytania i pozwalając na łatwiejsze przeżycie żałoby. W tym celu powołamy do życia specjalny zespół złożony z wielu doświadczonych ekspertów z dziedziny prawa i medycyny. Jego zadaniem będzie sporządzanie na rzecz rodziców dzieci utraconych szczegółowych ekspertyz, które będą stanowiły podstawę do wszczęciapostępowania przed Rzecznikiem Praw Pacjenta. Po uzyskaniu orzeczenia i poznaniu prawdy rodzice we współpracy z wybranymi przez siebie adwokatami zadecydują o podjęciu ewentualnych kroków prawnych.

Ordo Iuris jest często jedyną organizacją, która zapewnia należyte wsparcie rodzicom przeżywającym ciężkie chwile po stracie nienarodzonego dziecka, walcząc o zapewnienie mu godnego pochówku. Każda interwencja podjęta przez Instytut w tej sprawie przeciera drogę postępowania, ułatwiając dochodzenie swoich praw kolejnym rodzicom. Dlatego tak ważne jest, aby nasi prawnicy odpowiedzieli na wezwanie każdego, kto znalazł się w tak trudnej sytuacji.

Podejmowane przez nas działania wiążą się jednak z konkretnymi wydatkami. Przygotowanie poradnika dla osób chcących pochować dzieci utracone wymaga wielu godzin pracy ekspertów. Łączny koszt opracowania, składu i promocji publikacji nie będzie mniejszy niż 15 000 zł. Poniesienie tych kosztów ogromnie pomoże wszystkim, którzy znajdą się w dramatycznej sytuacji, doświadczając straty dziecka, w dotarciu do potrzebnej rzetelnej wiedzy prawnej.

Każda z interwencji w postępowaniach, w których pomagamy w uzyskaniu świadczeń albo wydaniu ciała dziecka wiąże się z wydatkami rzędu 1 000 zł. Spodziewamy się jednak, że dzięki szerokiej promocji poradnika w najbliższych tygodniach do Instytutu wpłynie nawet 30 takich spraw. Aby zapewnić każdej zgłaszającej się do nas po pomoc osobie kompleksowe wsparcie, musimy zabezpieczyć na ten cel co najmniej 30 000 zł.

Monitorowanie propozycji zmian w obowiązującym prawie, dbanie o właściwe ujęcie nowych przepisów oraz proponowanie nowych, korzystnych dla całego społeczeństwa, rozwiązań prawnych wymaga zaangażowania licznych ekspertów i wielu godzin pracy zespołu analityków, czego koszty nie są mniejsze niż 8 000 zł. Jednak wejście w życie przyjaznych rodzinom przepisów, będzie przez kolejne lata pozytywnie wpływać na życie każdego z nas.

Określone wydatki wygeneruje również powołanie specjalnego zespołu złożonego z prawników i lekarzy różnych specjalizacji, którego zadaniem będzie opracowywanie ekspertyz na rzecz rodziców dzieci utraconych, aby mogli oni przedkładać je Rzecznikowi Praw Pacjenta w celu wszczęcia postępowania. Na przygotowanie każdego z nich potrzebujemy co najmniej 2 500 zł. Poznanie prawdy o śmierci dziecka pozwoli rodzicom uwolnić się od pytań o jego przyczynę, łatwiej przeżyć żałobę oraz dochodzić sprawiedliwości przed sądami.

Dlatego bardzo Panią proszę o wsparcie Instytutu kwotą 30 zł, 50 zł, 100 zł lub dowolną inną, która pozwoli zapewnić każdemu człowiekowi zmarłemu w prenatalnej fazie życia prawo do godnego pochówku.

Z wyrazami szacunku